Stan wymagalności roszczeń z art. 299 § 1 k.s.h. przeciwko członkom zarządu spółki z o.o.

Subsydiarna odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki z o.o.

Co do zasady zgodnie z przepisem art. 299 § 1 k.s.h. członkowie zarządu ponoszą posiłkową odpowiedzialność za długi spółki z o.o., których nie udało się wyegzekwować z jej majątku. Dochodzenie od członków zarządu spłaty niewyegzekwowanych należności od spółki z o.o. jest dosyć popularne, przy czym może nastręczyć wiele trudności w toku postępowania sądowego.

Z perspektywy doświadczeń wiem, że gwarantem skuteczności ściągnięcia należności od członka zarządu jest podjęcie w powyższym zakresie pewnych niestandardowych działań, mających na celu to, by być pierwszym podmiotem, który uzyska przeciwko niemu tytuł wykonawczy. Oczywistym jest bowiem, że im więcej wyroków opartych na przepsie art. 299 § 1 k.s.h., tym niższe prawdopodobieństwo wyegzekwowania całości roszczenia od członka zarządu.

Wymagalność roszczenia względem członka zarządu.

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2023 r., wydany w sprawie II CSKP 1000/22 (OSNC 2024/1/4). Sąd Najwyższy poruszył w nim bardzo istotną kwestię powstania stanu wymagalności roszczenia  względem członka zarządu spółki z o. o. (z którą mamy do czynienia wówczas, gdy upłynął termin płatności należności, do której uregulowania wezwany został członek zarządu).

Powyższe zagadnienie jest o tyle kluczowe, że brak wymagalności roszczenia względem członka zarządu spółki z o.o. skutkować powinno uznaniem przez sąd, iż powództwo wniesione zostało przedwcześnie, w związku z czym podlegać ono powinno oddaleniu.

Jak zauważył przy tym Sąd Najwyższy w uzasadnieniu w/w rozstrzygnięcia roszczenie przeciwko członkowi zarządu spółki z o.o., oparte na przepsie art. 299 § 1 k.s.h., staje się wymagalne niezwłocznie po wezwaniu członka zarządu do spełnienia świadczenia (zapłaty).

Wezwanie do zapłaty jako czynność „aktywizująca” roszczenie przeciwko członkowi zarządu.

Wierzyciele spółki z o.o., kierując do jej członka zarządu roszczenia oparte na przepisie art. 299 § 1 k.s.h., najczęściej pisemnie wzywają go do zapłaty na etapie przedprocesowym.  Takie roszczenie po upływie odpowiedniego czasu (zwyczajowo od 7 do 14 dni), liczonego zwykle od daty odbioru korespondencji, staje się wymagalne, co przy wykazaniu pozostałych przesłanek warunkujących odpowiedzialność odszkodowawczą członka zarządu za długi spółki, daje podstawy do uwzględnienia powództwa przez sąd.

Czynność doręczenia członkowi zarządu odpisu pozwu formą wezwania do zapłaty.

Co jednak, jeśli na etapie przedprocesowym nie uda się doręczyć członkowi zarządu wezwania do zapłaty m.in. z uwagi na fakt, iż jego miejsce zamieszkania nie jest znane?

W takiej sytuacji roszczenie przeciwko pozwanemu stanie się wymagalne po doręczeniu mu odpisu pozwu.

Brak możliwości doręczenia członkowi zarządu odpisu pozwu.

Co jednak w sytuacji, gdy  miejsce zamieszkania członka zarządu nie jest znane, w związku z czym niemożliwym jest doręczenie mu odpisu pozwu? Wówczas w toku postępowania sądowego reprezentuje go kurator ustanowiony przez rzez sąd na wniosek powoda (art. 143-144 k.p.c.).  Właśnie kuratorowi sąd doręcza odpis pozwu przeciwko członkowi zarządu.

Istotną przy tym pozostaje okoliczność, że czynność doręczenia odpisu pozwu kuratorowi, w sytuacji w której w członek zarządu spółki z o.o. nie został wcześniej wezwany do zapłaty (nie doręczono mu wezwania do zapłaty), nie „uaktywnia” roszczenia z art. 299 § 1 k.s.h., które to w dalszym ciągu pozostaje niewymagalne.

W konsekwencji sąd powinien oddalić takie powództwo jako przedwcześnie wniesione.

Jaki z tego wniosek?

Mając na uwadze powyższe, podejmując decyzję o dochodzeniu roszczeń przeciwko członkowi zarządu spółki z o.o., którego miejsce zamieszkania nie jest znane, należy uświadomić sobie ryzyko oddalenia takiego powództwa, jeśli pozwanemu nie uda się doręczyć ani wezwania do zapłaty, ani odpisu pozwu.

W niniejszym wpisie wykorzystano fotografię Nicola Barts, opublikowaną w serwisie pexels.com.