O czym powinien pamiętać nabywca nieruchomości zawierając umowę dożywocia?

Umowa dożywocia sposobem zabezpieczenia przyszłości dożywotnika.

Osoby w podeszłym wieku, chcąc zabezpieczyć swoją przyszłość, decydują się na zawarcie umowy dożywocia najczęściej z bliższymi lub dalszymi członkami rodziny.

W ramach tego kontraktu w zamian za przeniesienie własności nieruchomości, jej nabywca (zwany dalej zobowiązanym) zobowiązuje się zapewnić zbywcy (zwanemu dalej dożywotnikowi) dożywotnie utrzymanie.

Powszechne błędy popełniane przy zawieraniu umowy dożywocia.

Zobowiązani, będąc skuszeni perspektywą powiększenia swojego majątku, dość bezrefleksyjnie godzą się na zawarcie tego typu umowy, bez analizy jej skutków, jakie mogą wystąpić w przyszłości, oraz bez świadomości tego, że w istocie ma ona charakter odpłatny.

Przede wszystkim nie przykładają oni wagi do ciężaru obowiązków nałożonych na nich kontraktem. W konsekwencji bądź w ogóle nie wskazują oni w umowie ich katalogu, bądź też godzą się na określenie zakresu obowiązków w sposób analogiczny jak w kodeksie cywilnym (art. 908 par. 1 k.c.). Wagę nałożonych kontraktem obowiązków zobowiązani uświadamiają sobie dopiero wówczas, gdy mierzą się z koniecznością ich realizacji.

Z mojego doświadczenia wynika zatem, że przy zawieraniu umowy dożywocia popełniane są dwa główne błędy, polegające na:

1)      nieprzemyślanym określeniu zakresu obowiązków nałożonych umową dożywocia o treści odpowiadającej uregulowaniom ustawowym lub nieokreśleniu ich w ogóle;

2)     braku świadomości tego, że umowa dożywocia ma charakter odpłatny, że zawierając ją możemy stać się zobowiązani do realizacji nałożonych na nas obowiązków, stanowiących często i osobiste i majątkowe obciążenie.

Jakie najczęściej obowiązki przyjmują na siebie zobowiązani z umowy dożywocia?

Wyraźnie podkreślić tutaj należy, że w sytuacji opisanej w pkt 1), zawierając umowę dożywocia nabywcy nieruchomości zobowiązują się do:

a)     przyjęcia dożywotnika jako domownika,

b)     dostarczenia mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału,

c)      zapewnienia mu odpowiedniej pomocy,

d)     pielęgnowania go w chorobie oraz

e)     sprawienia mu własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego miejscowym zwyczajom.

Dlaczego realizacja obowiązków z umowy dożywocia może okazać się uciążliwa dla zobowiązanych?

W praktyce realizacja powyższego katalogu nałożonych na zobowiązanych obowiązków może okazać się dla nich bardzo uciążliwa i w sferze osobistej, i w sferze majątkowej. Dlaczego? Należy pamiętać, że osoby w podeszłym wieku:

– mogą wymagać całodobowej opieki,

– mogą stać się niezdolne do samodzielnej egzystencji,

– mogą czuć potrzebę, by nie mieszkać samotnie.

Ponadto uzyskiwana przez nich emerytura może nie wystarczać na  pokrycie zwykłych kosztów utrzymania, w tym zakupu lekarstw i środków higienicznych.

W przypadku opisanym w pkt 1)  musimy liczyć się z tym, że chcąc wykonać umowę będziemy zobowiązani do przyjęcia dożywotnika pod swój dach, do sprawowania nad nim bezpośredniej opieki, do uzupełniającego pokrywania kosztów życia dożywotnika, ewentualnie do pokrycia części kosztów pobytu dożywotnika w domu opieki społecznej.

Zakres obowiązków nałożonych umową dożywocia można w dowolny sposób ukształtować.

Niestety zobowiązani nie mają często świadomości tego, że zakres obowiązków nałożonych umową dożywocia można w dowolny sposób ukształtować. A przecież w szczególności możliwym jest ów katalog ustawowy ograniczyć lub  wskazać górną granicę kosztów, jaką zobligowani będą ponieść zobowiązani w celu realizacji umowy dożywocia.

O czym należy zatem pamiętać zawierając umowę dożywocia?

Dlatego też przed zawarciem umowy dożywocia warto:

1.       uświadomić sobie, że umowa dożywocia ma charakter odpłatny i że zwierając ją zobowiązujemy się do realizacji określonych świadczeń na rzecz dożywotnika, będących obciążeniem i osobistym i majątkowym,

2.      ustalić akceptowalny dla obu stron zakres obowiązków nałożonych na zobowiązanego, odpowiadający ich możliwościom majątkowym i osobistym,

3.      wpisać do umowy ustalony zgodnie z pkt 2 zakres obowiązków zobowiązanego.

Powyższe pozwoli uniknąć konfliktowych oraz nieprzewidzianych sytuacji w przyszłości z perspektywy i zobowiązanego i dożywotnika.

W powyższym wpisie wykorzystano fotografię Matthias Zomer, opublikowaną w serwisie pexeles.com.